90 χρόνια Παπαστράτος: Πρωτοπορία, καινοτομία & προσφορά

Με βασικό σύνθημα το «Ξαναγεννιόμαστε» η Παπαστράτος ανακοίνωσε μόλις τη Στρατηγική της για Βιώσιμη Ανάπτυξη και μια νέα μεγάλη επένδυση ύψους 125 εκατομμυρίων ευρώ σε μια εκδήλωση που έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις της στον Ασπρόπυργο και την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη ΕΔΩ. Αυτό που αποτελεί το επόμενο κεφάλαιο στην 90χρονη ιστορία της.

Μια ιστορία, σταθμός στην οποία ήταν η 29η Μαΐου του 1931, όταν ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, παρουσία του Προέδρου της Βουλής, πλήθος βουλευτών και όλων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της χώρας, εγκαινίασε με πανηγυρικό τρόπο το εργοστάσιο καπνικών των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά. Και, μαζί του, μια ολόκληρη εποχή. Πατώντας ένα κουμπί έβαλε σε κίνηση τα μηχανήματα του εργοστασίου το οποίο, κατά γενική ομολογία, αποτελούσε ένα πραγματικό τεχνολογικό επίτευγμα για την αναδυόμενη βιομηχανία της εποχής.

Τα εγκαίνια αποτελούν ένα γεγονός πανελλήνιας εμβέλειας με τεράστια σημασία για την εθνική μας οικονομία καθώς το συγκρότημα -κόστους 400.000 λιρών Αγγλίας- δεν έχει όμοιό του όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ανατολή. Όχι μόνο διαθέτει υπερσύγχρονα μηχανήματα αλλά, επίσης, εργασιακό περιβάλλον εφάμιλλο ή ανώτερο των ευρωπαϊκών εργοστασίων. 

Αυτό ακριβώς έγραφαν όλα τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τη συγκεκριμένη μέρα. Ενώ, οι επίσημοι προσκεκλημένοι, βλέποντάς το εξωτερικά, σχολίαζαν μεταξύ τους, με θαυμασμό και έκπληξη, ότι μάλλον θυμίζει περισσότερο αμερικανικό πανεπιστήμιο ή μοντέρνο ξενοδοχείο και λιγότερο εργοστάσιο.

Συγκεκριμένα στον 1ο όροφο του εργοστασίου γινόταν η ανάμιξη του καπνού από γυναίκες με άσπρη ποδιά που θύμιζαν περισσότερο νοσοκόμες παρά εργάτριες, στον 2ο όροφο υπήρχαν οι κοπτικές μηχανές ενώ συγχρόνως γινόταν και το στέγνωμα του καπνού, ενώ στον 3ο όροφο βρίσκονταν τα υπερσύγχρονα μηχανήματα σιγαροποιήσεως. Οι εργαζόμενοι δούλευαν σε  φωτεινούς και τεχνητά αεριζόμενους χώρους ενώ εντός του εργοστασίου υπήρχε εστιατόριο, αποδυτήρια και άλλες, πρωτοποριακές για την εποχή, παροχές.

Η φήμη του εργοστασίου της Παπαστράτος ήταν τέτοια που, τον Σεπτεμβρίο του 1934, το ζεύγος των διαδόχων της Σουηδίας το επισκέφθηκε προκειμένου να δει από κοντά όσα είχε ακούσει για αυτό. Ενώ και οι κρατικές υπηρεσίες το χρησιμοποιούσαν συχνά για να φέρνουν εδώ επίσημους ξένους επισκέπτες προκειμένου να τους δείξουν «τις προόδους της ελληνικής βιομηχανίας».

1906-1930: To όραμα που έγινε πραγματικότητα

Το συγκεκριμένο εργοστάσιο-κόσμημα για την ελληνική βιομηχανία σημαίνει όντως πολλά. Για την ελληνική κοινωνία, για την ελληνική οικονομία αλλά, κυρίως για εκείνο τον ορφανό γιο του μπακάλη από το Αγρίνιο που αναγκάστηκε, στα 12 του, να αφήσει το σχολείο και να πιάσει για πρώτη φορά δουλειά στο κατάστημα υφασμάτων του Αναστάσιου Παναγόπουλου -σκουπίζοντας το πάτωμα και φέρνοντας νερό από το πηγάδι.  

Ενός εργατικού και φιλόδοξου παιδιού που ερωτεύτηκε για πρώτη φορά τον καπνό βοηθώντας το αφεντικό του στο ξεδιάλεγμα των καπνών που θα πουλούσε και ρουφώντας σαν σφουγγάρι κάθε σχετική γνώση. Στόχος του, όπως γράφει στη βιογραφία του, να δημιουργήσει «Ένα πρότυπο εργοστάσιο σιγαρέττων που θέλαμε να αποτελέσει σταθμό στην εξέλιξη της καπνοβιομηχανίας στη χώρα μας».

Ένα φιλόδοξο όραμα το οποίο ο Ευάγγελος Παπαστράτος δεν πραγματοποίησε μόνος του, αλλά μαζί με τα τρία αδέλφια του -τον αξιωματικό του στρατού Σωτήρη, τον δικηγόρο Γιάννη και τον μαθηματικό και καθηγητή στην Εμπορική Σχολή Αθηνών Eπαμεινώνδα (με σπουδές σε Γερμανία, Ελβετία και Γαλλία) - που είχαν αρχικά ακολουθήσει διαφορετικούς δρόμους. Και οι οποίοι, στην πορεία, ένωσαν τις δυνάμεις τους αναλαμβάνοντας ο καθένας τον δικό του κρίσιμο ρόλο  προκειμένου να πραγματοποιήσουν, όλοι μαζί, το επιχειρηματικό όραμα του μικρότερου αδελφού τους.

Ένας μικρός αδελφός με μεγάλα όνειρα ο οποίος επέλεξε, στα 17 του, αντί να μεταναστεύσει στην Αμερική να αναλάβει τελικά θέση βοηθού του διευθυντή στην εμπορική εταιρεία «Ρόζη και Βαρνάβα». Αποβλέποντας, όπως είπε στο παλιό αφεντικό του που ήθελε να τον κρατήσει κοντά του, «πιότερο στην εξέλιξη μου παρά στο μισθό». Ένα αξίωμα που ο ιδρυτής της Παπαστράτος ακολούθησε πιστά σε όλη του τη ζωή.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 1906, ο πάντα ανήσυχος επιχειρηματικά 22χρονος Ευάγγελος Παπαστράτος, με 10χρονη πλέον υπαλληλική εμπειρία, αναλαμβάνει το ρίσκο και ιδρύει την πρώτη δική του επιχείρηση, την εμπορική εταιρεία «Αυγερινός & Παπαστράτος» με συνεταίρο τον γνωστό τυρέμπορο του Αγρινίου, Σωτήρη Αυγερινό.

Σηματοδοτώντας έτσι την πρώτη φορά που το όνομα Παπαστράτος χαρακτηρίζει μια εταιρεία που ως κύρια απασχόληση είχε το καπνεμπόριο. Μια εταιρεία που μπορεί να ίδρυσε με 3.000 δρχ. δανεικές αλλά, όπως τονίζει ο ίδιος, «και με τα ηθικά κεφάλαια της εντιμότητας, της πείρας και της φιλεργίας που είναι τα πολυτιμότερα κεφάλαια για κάθε άνθρωπο που θέλει να προκόψει».

Στόχος της, που αποτελεί και ένδειξη του ευρύτερου επιχειρηματικού οράματος του Παπαστράτου, ήταν πρώτα η συστηματοποίηση της επεξεργασίας του καπνού της πατρίδας του για την εξασφάλιση της καλύτερης ποιότητας -και επομένως της μεγαλύτερης αξίας του προϊόντος- και στη συνέχεια η προσπάθεια άμεσης επαφής με την κατανάλωση.

Στο διάστημα αυτό είναι που η εταιρεία βγαίνει για πρώτη φορά εκτός συνόρων κλείνοντας, το 1909, την πρώτη της μεγάλη συμφωνία με το εργοστάσιο σιγαρέτων του Αγγελή Κωνσταντίνου στο Ανόβερο της Γερμανίας (και αργότερα με άλλα εργοστάσια σε Γερμανία και Ολλανδία). Κάνοντας σιγά σιγά τα καπνά Αγρινίου γνωστά και σεβαστά. Με τον απόφοιτο σχολαρχείου Ευάγγελο Παπαστράτο να κάνει εντατικά ιδιωτικά μαθήματα γαλλικών στις πέντε το πρωί, με καθηγητή έναν έμπορο ξυδιού, προκειμένου να καταφέρει να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και να μπορεί να συνεννοηθεί καλύτερα με τους ξένους συνεργάτες του.

Στη διάρκεια της πρώτης επίσκεψής του στο εργοστάσιο του Κωνσταντίνου στο Ανόβερο, με «το λαμπρό και επιβλητικό κτίριο», τις αίθουσες του εστιατορίου όπου έβλεπες «εκατοντάδες Γερμανίδες, ντυμένες με άσπρες μπλούζες και σκούφιες στο κεφάλι, καθαρές, φρέσκες, γελαστές και ροδοκόκκινες» και με την «άσπιλη καθαριότητα» ήταν που ο Παπαστράτος εμπνεύστηκε τη δημιουργία, 20 χρόνια μετά, «ανάλογων εγκαταστάσεων για την εξυπηρέτηση του προσωπικού μας».

Μετά τη διάλυσή της εταιρείας το 1913, λόγω του πρόωρου θανάτου του συνεταίρου του, ιδρύονται την ίδια χρονιά οι «Άδελφοί Παπαστράτου» που περιλαμβάνουν αρχικά τον Ευάγγελο και τον Σωτήρη Παπαστράτο -και λίγους μήνες- μετά και τον Γιάννη.

Τα επόμενα χρόνια, παρά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εταιρεία προοδεύει χάρη στη συμφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου με τις Κυβερνήσεις της Αντάντ να επιτρέψουν την εξαγωγή καπνών, σταφίδας και σύκων προς εχθρικές χώρες από ουδέτερους λιμένες.

Μετά το τέλος του πολέμου η ακμάζουσα εταιρεία μεταφέρει την έδρα της στην Αθήνα (με τον 4^ο αδελφό, τον Επαμεινώνδα, επίσημα πλέον στην σύνθεσή της), ιδρύει γραφεία και υποκαταστήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ξεκινούν οι εξαγωγές στην Αίγυπτο, τις Σκανδιναβικές χώρες, τη Νότιο Αμερική αλλά κυρίως στις Η.Π.Α. και τον Καναδά.

Μια κρίσιμη απόφαση για την οικογένεια Παπαστράτου, όπως φαίνεται από την ιστορική ομιλία του Σωτήρη Παπαστράτου στο εργοστάσιο το 1936, 30 χρόνια μετά την ίδρυση της πρώτης καπνεμπορικής εταιρείας, όπου κοιτάζοντας πίσω δήλωσε ότι: «Οι ιδρυτές της εταιρείας αισθανθήκαμε πως είχαμε ιερή υποχρέωση να διαθέσουμε και τα υλικά μέσα που είχαμε αποκτήσει και την προσωπική μας εργασία για να οργανώσουμε και να αναπτύξουμε τη δουλειά στην οποία είχαμε αφοσιωθεί. Με αυτή τη φιλοδοξία και με την αντίληψη πως η ζωή είναι αδιάκοπη πάλη και αδιάκοπη προσπάθεια για δημιουργία, η εταιρεία μας συνέχισε το έργο της».

Ένα έργο που χαρακτηρίστηκε, μεταξύ άλλων, και από μια πρωτοφανή έμφαση στην πρωτοπορία και την καινοτομία. Ξεκινώντας από την εποχή που, όταν τα 4 αδέλφια αποφάσισαν το 1919 πως έπρεπε να οργανωθεί η εταιρεία με ευρωπαϊκά πρότυπα, άρχισαν να εντάσσουν στην παραγωγική διαδικασία μια σειρά από δικές τους εφευρέσεις ή τελειοποιήσεις.

Από τη συσκευασία του καπνού σε καθαρή «τόγκα», το ηλεκτρικό μπουράτο που ξεχωρίζει τη σκόνη και τα τρίμματα, τα κιβώτια για τη δεματοποίηση, τα δίτροχα και τετράχρονα καροτσάκια μεταφοράς, το κάθισμα του εργάτη και την μπλούζα του. «Τα πρώτα βήματα προόδου», όπως γράφει σχετικά ο Ευάγγελος Παπαστράτος, «που τα ακολούθησε κατόπιν σιγά σιγά και το άλλο καπνεμπόριο».

Επίσης, όταν εφευρέθηκαν νέα μηχανήματα, άλλα για να υγραίνουν τα καπνά και να αφαιρούν την σκόνη και άλλα για τον αερισμό των αποθηκών, η Παπαστράτος ήταν η πρώτη που τα εγκατέστησε στην Ελλάδα σε όσες αποθήκες μπορούσε. Συμπληρώνοντας τα μάλιστα με «πρωτότυπες βελτιώσεις που κάνουν εντύπωση στους ξένους ειδικούς». Το ίδιο που συνέβη σε αναρίθμητες περιπτώσεις ανά τα χρόνια, όπως π.χ. στην περίπτωση της τεχνητής ζύμωσης των καπνών που επίσης εφαρμόστηκε στην Παπαστράτος για πρώτη φορά στην Ελλάδα

1931-1979: Η ίδρυση και η ανοδική πορεία της Παπαστράτος 

Η «Παπαστράτος Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρεία Σιγαρέττων», δημιουργήθηκε επίσημα τον Ιούλιο του 1930 με έδρα τον Πειραιά με σκοπό την παραγωγή και κυκλοφορία αμιγώς ελληνικών τσιγάρων. Ένα χρόνο αργότερα (Μάιος 1931) ξεκινάει η λειτουργία του εργοστασίου-ψυχής της εταιρείας και λανσάρεται το Νο1 –ο μελλοντικός ΑΣΣΟΣ– σε χρώμα κόκκινο.

Σε εκείνο το εργοστάσιο υπόδειγμα, για τον Πειραιά και ολόκληρη την Ελλάδα, οι αδελφοί Παπαστράτος και οι συνεργάτες τους πρόλαβαν και έζησαν ολόκληρες δεκαετίες. Γεμάτες χαρές, λύπες και πολλές, πάρα πολλές δυσκολίες. Όπως, μεταξύ άλλων, την κατάσχεση όλης της παραγωγής του εργοστασίου από τους Γερμανούς κατακτητές ή τις καταστροφές ανυπολόγιστης αξίας που υπέστη το εργοστάσιο κατά τους βομβαρδισμούς του Πειραιά από τους Άγγλους και Αμερικανούς.

Μέσα σε όλα αυτά τα ταραγμένα γεγονότα υπήρξε μια αρχή των αδελφών Παπαστράτου που έμεινε σταθερή και αδιαπραγμάτευτη. Ο σεβασμός και η φροντίδα που έδειχναν απέναντι στους εργαζομένους τους. Έχοντας πάντα ως προτεραιότητα την αναγκαιότητα του να δημιουργήσουν και να τους προσφέρουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες εργασίας. Μια πρωτόγνωρη, για την εποχή, αντίληψη και προσέγγιση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, πίσω στο 1919, την εποχή που «κανένας από τους 4 αδελφούς δεν είχε ακόμη αποκτήσει δικό του σπίτι», όπως γράφει ο Ευάγγελος Παπαστράτος, η τολμηρή απόφαση της εταιρείας «Άδελφοί Παπαστράτου» να χτίσει διαδοχικά 12 υποδειγματικές μεγάλες καπναποθήκες, στα μεγαλύτερα καπνοπαραγωγικά κέντρα. Μέσα στις οποίες εξασφαλίστηκαν οι απαραίτητες συνθήκες για την υγιεινή, την άνεση και την καθαριότητα του εργατικού προσωπικού, που ως τότε δεν υπήρχαν.

Και συνεχίζοντας, μετά την ίδρυση του εργοστασίου στον Πειραιά, με τις πρωτοποριακές παροχές που έδωσαν οι Παπαστράτοι στους εργαζομένους τους. Συγκεκριμένα ολόκληρος ο 4ος όροφος του εργοστασίου απευθυνόταν στους εργαζόμενους. Περιλάμβανε ιματιοθήκες, αίθουσες λουτρών, αίθουσες καπνίσματος, εξώστες, ιατρείο όπου ο ιατρός της εταιρείας καθημερινώς εξέταζε τους ασθενείς και μεγάλη αίθουσα εστιατορίου όπου παρασκευάζονταν τα καθημερινά συσσίτια.

Επιπλέον το εργοστάσιο φρόντιζε για την εκπαίδευση των άνω των 300 εργατών του, δημιουργώντας νυχτερινές σχολές για τους αναλφάβητους. Καθώς επίσης και για την σωματική τους άσκηση, δημιουργώντας ειδικό χώρο στην ταράτσα του εργοστασίου για τη σωματική άσκηση των εργατριών υπό την καθοδήγηση γυμναστών. Επίσης, μια Κυριακή ανά τρίμηνο, διοργανωνόταν ομαδική εκδρομή εργατών και εργατριών σε διάφορες εξοχές, όπου διοίκηση και εργάτες διασκέδαζαν από κοινού.

Αν και η ευαισθησία των ιδρυτών της Παπαστράτος απέναντι στις γυναίκες εργαζόμενές τους δεν ήταν πουθενά πιο έκδηλη από την ανάληψη τέλεσης, εκ μέρους των αδελφών, των περίφημων ομαδικών γάμων των εργατριών που συνοδευόταν από τη λεγόμενη προικοδότηση ή αλλιώς το δώρο γάμου. 

Συγκεκριμένα η Παπαστράτος ήταν η πρώτη εταιρεία που υιοθέτησε την χορήγηση προίκας στις κόρες των εργαζομένων της, καθώς και τη χορήγηση μπόνους στα στελέχη της. Ενώ άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός ότι, όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι αδελφοί Παπαστράτου συνέχισαν να μισθοδοτούν τους στρατευμένους υπαλλήλους τους καταβάλλοντας τα ποσά στις οικογένειες τους.

Μια φροντίδα και ένας σεβασμός που επεκτείνεται και στους συνεργάτες της. Γιατί ο Ευάγγελος Παπαστράτος, ήδη από την πρώτη επιχειρηματική του προσπάθεια στο πλαίσιο της εταιρείας «Αυγερινός & Παπαστράτος», πάντα είχε στο μυαλό του το κοινωνικό πλεόνασμα, έστω και αν αυτή η έννοια δεν υπήρχε τότε.

Τότε που, κάνοντας αποτίμηση της βραχυχρόνιας πορείας της πρώτης εταιρείας με το όνομα του έγραψε: «Η δράση της στάθηκε ωφέλιμη και για τους καπνοπαραγωγούς της περιοχής και τελικά για τον υπόλοιπο πληθυσμό της περιφέρειας Αγρινίου. Χάρη στη σωστή γραμμή που χάραξε η εταιρεία μας, τα καπνά του Αγρινίου απέκτησαν μέσα σε λίγα χρόνια θέση προνομιούχα σε ορισμένες σπουδαίες αγορές του εξωτερικού. Αυτό είχε για συνέπεια πως βελτιώθηκαν  οι τιμές, επειδή αυξήθηκε η ζήτηση και μαζί με αυτήν αυξήθηκαν φυσικά η καπνοκαλλιέργεια και η καπνοπαραγωγή».

Ένα πεδίο στο οποίο η οικογένεια Παπαστράτος πάντοτε ξεχώριζε ήταν αυτό της προσφοράς στην κοινωνία με πλήθος ευεργεσιών στην Αθήνα, τον Πειραιά και την γενέτειρά της το Αγρίνιο, μέσω απευθείας δωρεών ή δημιουργίας ιδρυμάτων που αποσκοπούσαν στην καθοριστική ενίσχυση των κοινωνικών δομών, την εκπαίδευση και την φροντίδα των οικονομικά αδύναμων στρωμάτων. 

Από τα πραγματικά αναρίθμητα σχετικά παραδείγματα άξια αναφοράς είναι η δωρεά 60.000 φράγκων στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού για φοιτητές από το Αγρίνιο (1928), η ίδρυση και δωρεά στο κράτος των Παπαστράτειων Εκπαιδευτηρίων ύψους 4,5 εκατ. δρχ. (1932) και η ανέγερση του Παπαστράτειου Περιπτέρου στο Ασκληπιείο Θεραπευτήριο με 60 κλίνες που ήταν πρότυπο στο είδος του και στοίχιζε 1,5 εκατ. δρχ. (1932).

Καθώς επίσης οι δωρεές 800.000 δρχ. στην Πολεμική Αεροπορία και 1,2 εκατ. δρχ. για την Παπαστράτειο Παιδική Στέγη (1937), οι δωρεές συνολικού ύψους 2.850.000 δρχ. προς τη Βασιλική Αεροπορία, την Ιματιοθήκη του Μαθητού, την Εργατική Εστία, το Ταμείο Φυμαντιούντων Εργατών, την Εξοχή των Εργαζομένων Γυναικών, τη δημιουργία Ξενώνα Τουρισμού στην Επίδαυρο και την Παπαστράτειο Παιδική Στέγη (1938) και η δωρεά 100 στρεμμάτων στο Αγρίνιο που διαμορφώνονται σε κεντρικό πάρκο της πόλης (1947).

Ο επίλογος σε αυτή την πρώτη περίοδο της Παπαστράτος έρχεται να μπει -όπως και οφείλει να γίνει- από τον Ευάγγελο. Τον τελευταίο εν ζωή από τους 4 ιδρυτές (πέθανε το 1979 σε ηλικία 95 ετών) που κάνοντας τον δικό του απολογισμό δήλωσε με βεβαιότητα πως: «Οποιοδήποτε και αν πρόκειται να είναι το μέλλον έχουμε -μιλώ και για τους αδελφούς μου που δεν υπάρχουν πια- μια βεβαιότητα. Δουλέψαμε χωρίς να αδικήσουμε κανέναν. Από τη δουλειά μας βγήκε η πληρωμή του κόπου μας. Και όταν, με τις αλλεπάλληλες ζημιές που μας προξένησαν τα γεγονότα των τριάντα τελευταίων χρόνων, γίναμε σημαντικά φτωχότεροι από όσο ήμασταν στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν αλλάξαμε, δε θυσιάσαμε τις αρχές μας, δεν εγκαταλείψαμε τα ιδανικά μας».

1980-2008: Η συνέχιση του οράματος, η εξαγορά από την Philip Morris International και οι νέες εγκαταστάσεις 

H Παπαστράτος, όπως συμβαίνει με κάθε εταιρεία που έχει σωστές βάσεις και έναν ισχυρό κώδικα αξιών στον πυρήνα της, συνέχισε την ανοδική πορεία της και τα επόμενα χρόνια. Με το όραμα των 4 αδελφών να συνεχίζει αρχικά ο Τάσος Παπαστράτος (μέχρι τον θάνατο του το 1998), ο τελευταίος από τους απόγονους των τεσσάρων αδελφών που έφερε το όνομα Παπαστράτος.

Στο διάστημα αυτό η πορεία της Παπαστράτος συνεχίζει να είναι ανοδική καθιστώντας την ως τη μεγαλύτερη ελληνική καπνοβιομηχανία, με παρουσία σε Ελλάδα και εξωτερικό. Κομβική στιγμή η κυκλοφορία το 1984 του Assos International, ένα από τα πιο «δυνατά» εξαγώγιμα σήματα της εταιρείας.

Ενώ εξίσου αδιάλειπτη συνεχίστηκε να είναι η προσφορά της Παπαστράτος στην ελληνική κοινωνία  και μετά τον θάνατο των ιδρυτών της. Όπως συνέβη τις δεκαετίες του 1980 (όπου δόθηκαν συνολικά 234 εκατ. δρχ. σε κοινωφελείς σκοπούς και δωρεές) και την περίοδο 1990-2003 (όπου δόθηκαν περισσότερα από 1,5 δισ. δρχ. σε κοινωφελείς σκοπούς και δωρεές). Ενώ το 1999 δημιουργήθηκε το Ίδρυμα Παπαστράτου το οποίο υλοποιεί και συντονίζει την κοινωνική πολιτική της εταιρίας.

Το επόμενο κεφάλαιο στην ιστορία της Παπαστράτος γράφεται τον  Ιανουάριο του 2006, ταυτόχρονα με τον εορτασμό των 75 χρόνων λειτουργίας της και τρία χρόνια μετά την εξαγορά της από την Philip Morris International, την μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία παγκοσμίως (με την οποία η Παπαστράτος συνεργαζόταν από το 1974 για την παραγωγή του Marlboro στην Ελλάδα). Τότε που ανακοινώνεται επένδυση 100 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή νέων, σύγχρονων παραγωγικών εγκαταστάσεων και κτιρίου διοικητικών υπηρεσιών στον Ασπρόπυργο.

Δυόμισι χρόνια αργότερα, στις 13 Αυγούστου του 2008, η πρώτη παραγωγή στο νέο εργοστάσιο είναι γεγονός. Στις 10 Οκτωβρίου του 2008 μετά από αδιάκοπη λειτουργία 77 χρόνων οι μηχανές στο εργοστάσιο του Πειραιά σταματούν για πάντα και η μεταφορά της εταιρίας στις νέες εγκαταστάσεις στον Ασπρόπυργο ολοκληρώνεται.

2009-σήμερα: Το τέλος του τσιγάρου και η επένδυση των 300εκ. ευρώ 

H μεταφορά της εταιρείας στον Ασπρόπυργο από την ιστορική της έδρα στον Πειραιά σηματοδοτεί το κλείσιμο μιας ολόκληρης εποχής και, ταυτόχρονα, το άνοιγμα ενός ολόκληρου συναρπαστικού καινούργιου κεφάλαιού στην ιστορία της, γεμάτο προκλήσεις και ευκαιρίες.  Ένα, ωστόσο, πράγμα είναι βέβαιο. Ότι ο Ευάγγελος Παπαστράτος, ο οραματιστής επιχειρηματίας που ποτέ δεν σταμάτησε να πρωτοπορεί και να καινοτομεί, θα ήταν πραγματικά περήφανος αν μπορούσε να δει την εξέλιξη αυτού που δημιούργησε, το οποίο και πάλι στηρίζεται στα ιδανικά των ιδρυτών του.

Αν μπορούσε δηλαδή να δώσει το «παρών» σε μια άλλη σημαντική τελετή εγκαινίων, αυτή πίσω τον Μάρτιο του 2018, όταν έναν μόλις χρόνο μετά από την ανακοίνωση της επένδυσης ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ της PMI, η Παπαστράτος εγκαινίασε τις νέες παραγωγικές εγκαταστάσεις της στον Ασπρόπυργο. Mε το νέο υπερσύγχρονο εργοστάσιό της να αποτελεί τη δεύτερη μονάδα παγκοσμίως αποκλειστικής παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το νέο καινοτόμο προϊόν χωρίς καύση της PΜΙ.

Την ημέρα δηλαδή που η ιστορική ελληνική εταιρεία άφησε την παραγωγή τσιγάρων οριστικά στο παρελθόν. Κάνοντας πραγματικότητα το όραμα της Philip Morris International για ένα μέλλον χωρίς τον καπνό του τσιγάρου και δίνοντας στην Ελλάδα πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις της καπνοβιομηχανίας, φέρνοντας μαζί της άμεσα και σημαντικά οφέλη για την εθνική οικονομία και την κοινωνία.

Μια επένδυση ψήφος-εμπιστοσύνης από πλευράς PMI, καθώς ήρθε στο ζενίθ της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, με τον πρωτεργάτη πίσω από τη συγκεκριμένη απόφαση, τον Πρόεδρο και Διευθύνων Σύμβουλο της Παπαστράτος Χρήστο Χαρπαντίδη, να δηλώνει σχετικά: «Η δυνατότητα να έχουμε ένα καινούργιο εργοστάσιο, να φέρουμε επενδύσεις και να δημιουργήσουμε 400 νέες θέσεις εργασίας ήταν για εμάς μονόδρομος. Το παλέψαμε με όποιον τρόπο μπορούσαμε εσωτερικά. Κάναμε αυτό που χρειαζόταν για να πείσουμε ότι αυτό που περνάει η χώρα είναι κάτι προσωρινό. Το ταλέντο που έχει η Ελλάδα και η δύναμη του ανθρώπινου δυναμικού για να μπορέσει να αγκαλιάσει τα νέα προϊόντα αποτέλεσε κρίσιμο στοιχείο προκειμένου η μαμά εταιρεία να μας εμπιστευτεί στο καινούργιο project. Ένα συνολικά απίστευτα ενδιαφέρον εγχείρημα που ήταν μια προσωπική πρόκληση για τον καθένα από εμάς αλλά και μια τρομερή ευκαιρία για ανάπτυξη».

Τρία χρόνια μετά η Παπαστράτος έχει φτάσει στο σημείο να εξάγει το 80% της παραγωγής της, εξάγοντας καινοτομία σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον 300.000 καπνιστές στην Ελλάδα έχουν ήδη αφήσει πίσω το τσιγάρο και έχουν κάνει την αλλαγή στα προϊόντα της χωρίς καύση (σ.σ. σε σχέση με τους 440.000 συνολικά χρήστες εναλλακτικών προϊόντων στη χώρα) που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και αποτελούν καλύτερη εναλλακτική για όσους ενήλικες καπνιστές δεν θέλουν ή δεν μπορούν να σταματήσουν το κάπνισμα. Φέρνοντας, έτσι, όλο και πιο κοντά τον φιλόδοξο στόχο που έχει θέσει η Παπαστράτος για 1.000.000 λιγότερους καπνιστές έως το τέλος του 2021.

Και η Παπαστράτος, με τη σταθερή στήριξη της PMI, συνεχίζει να πρωτοπορεί και να καινοτομεί. Με τον Εκτελεστικό Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Philip Morris International, Αντρέ Καλαντζόπουλο, να επιβεβαιώνει την πρόθεση της εταιρείας να συνεχίσει τις επενδύσεις της στη χώρα. Δηλώνοντας πρόσφατα ότι: «Η Παπαστράτος έχει διαδραματίσει, όλα αυτά τα χρόνια, ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Κάτι που δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να κάνουμε. Σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να επενδύουμε στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι η Ελλάδα μπορεί να διαπρέψει σε τομείς όπως η δημιουργία development centers, research centers ή ακόμη και shared service centers και ότι εμείς μπορούμε να παίξουμε και εκεί ρόλο».

Τι μένει για το τέλος; H προφητική ευχή του Ευάγγελου Παπαστράτου να βρεθεί, μέσω της τεχνολογίας και της επιστήμης, μια λύση στη βλάβη που προκαλεί το κάπνισμα μέσα από τη δήλωσή του «Ας μου επιτραπεί να εκφράσω -πολύ περισσότερο σαν καπνιστής παρά σαν καπνοβιομήχανος- την ελπίδα πως οι τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλουν οι σοφοί μέσα σ’ εκατοντάδες εργαστήρια, θα δώσουν σύντομα το ποθητό αποτέλεσμα».

Μια ευχή που τα τελευταία χρόνια, μέσω της επένδυσης ύψους 8 δισεκ. δολαρίων της PMI  στην ανάπτυξη των προϊόντων χωρίς καύση, μοιάζει πιο εφικτό από ποτέ να γίνει πραγματικότητα. Γιατί είναι βέβαιο ότι, αν ο Ευάγγελος Παπαστράτος ήταν εδώ σήμερα, θα ήταν ο πρώτος που θα ενέκρινε τον ριζικό μετασχηματισμό που περνάει η εταιρία που ίδρυσε, από καπνοβιομηχανία σε εταιρεία τεχνολογίας με φάρο την επιστήμη και όραμα το τέλος του τσιγάρου. Από την επιλογή δηλαδή των συνεχιστών του να αποτελέσουν μέρος της λύσης στο πρόβλημα του καπνίσματος. Μια απόφαση που μοιάζει να  είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις αξίες  και την κοσμοθεωρία του ίδιου και των αδελφών του.

Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Παπαστράτος, Χρήστος Χαρπαντίδης, σχετικά με το τι κρατάει αναλλοίωτο η Παπαστράτος από την 90χρονη ιστορία της: «Για να μπορέσει κάποιος να εξελιχθεί πρέπει να βλέπει στο μέλλον. Και αυτό συνεχίζουμε και κάνουμε. Αυτό έκανε η οικογένεια Παπαστράτου, που είχε πάντα μια δεδομένη εξωστρέφεια, δοκίμαζε πράγματα και έπαιρνε ρίσκα. Αυτό κάνουμε και εμείς. Προσπαθήσαμε να δούμε που θα είναι το μέλλον, διεκδικήσαμε στο να βρούμε τον τρόπο να συμμετέχουμε σε αυτό και το καταφέραμε. Αυτή είναι η μια διάσταση. Η άλλη διάσταση, που για μένα έχει τη μεγαλύτερη σημασία, είναι ότι εκφράζουμε τις ίδιες αξίες και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε αυτούς που είναι συνδεδεμένοι μαζί μας, είτε είναι συνεργάτες, καταναλωτές, κοινότητες ή η ευρύτερη κοινωνία. Σε αυτούς τους τομείς είμαστε ακόμη “Παπαστραταίοι”».

Μια απάντηση που επίσης αποδεικνύει, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το ότι καμία εταιρεία δεν είναι εφικτό να φιλοδοξεί να αγγίξει, όπως η Παπαστράτος, τα 100 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας, αν στον πυρήνα της δεν υπάρχει ένας ισχυρός κώδικας ηθικών αξιών που δεν επηρεάζεται από τις όποιες τρέχουσες συνθήκες και ο οποίος, χωρίς να είναι απαραίτητα καταγεγραμμένος κάπου επίσημα, ορίζει διαχρονικά τι σημαίνει να είσαι ‘Παπαστραταίος’. 

Εκείνα τα 100 λειτουργίας χρόνια τα οποία, σύμφωνα με την πρόσφατη τοποθέτηση του νέου CEO της Philip Morris International, Jacek Olczak, στο πλαίσιο της παρουσίας του στο φετινό Delphi Economic Forum, θα αποτελέσουν ένα ακόμη ορόσημο. Όχι μόνο για την Παπαστράτος αλλά συνολικά για την ελληνική κοινωνία καθώς, όπως επισήμανε: «Γιορτάζουμε φέτος την επέτειο των 90 χρόνων της Παπαστράτος. Πιστεύω ότι, όταν πλησιάζουμε την 100ετή επέτειο της εταιρείας, θα έχουμε τη δυνατότητα να γιορτάσουμε επίσης την Ελλάδα ως smoke-free χώρα».

17 Ιουνίου 2021: Τo επόμενο κεφάλαιο

Το επόμενο κεφάλαιο στην ιστορία της Παπαστράτος ξεκίνησε επίσημα στις 17 Ιουνίου του 2021. Σε μια εκδήλωση που τίμησε το 90χρονο παρελθόν της, η εταιρεία μοιράστηκε τα πλάνα της για το μέλλον ανακοινώνοντας νέα μεγάλη επένδυση ύψους 125.000.000 ευρώ και παρουσιάζοντας τη στρατηγική της για Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Παπαστράτος, Χρήστος Χαρπαντίδης, αναφερόμενος στον κομβικό ρόλο που έχει η διαρκής εξέλιξη και η αλλαγή στο ταξίδι της Παπαστράτος, παρομοίασε τη συμπλήρωση των 90 χρόνων με μια στιγμή αναγέννησης για την εταιρεία. Θέτοντας ως στόχο η Ελλάδα να είναι μια από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που θα κόψει οριστικά το τσιγάρο, ο Χρήστος Χαρπαντίδης τόνισε: «Θέλουμε σε δέκα χρόνια από σήμερα, τη μέρα που θα γιορτάζουμε τα 100 χρόνια της Παπαστράτος, να έχουμε κάνει την Ελλάδα, όλοι μαζί, μια χώρα όπου το τσιγάρο θα αποτελεί, οριστικά, παρελθόν».

Και συμπλήρωσε: «Γιορτάζοντας τα 90 χρόνια ιστορίας μας κάνουμε  μια νέα αρχή. Τη νέα μας πορεία. Εκείνη μιας εταιρείας που αλλάζει, που εξελίσσεται, που στηρίζει, που συμβάλλει, που εργάζεται με πάθος προς το καλύτερο. Γι’ αυτό και σήμερα δεν είναι άλλη μια μέρα. Είναι μία άλλη μέρα». 

Την εκδήλωση τίμησαν με την  παρουσία τους, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, κ. Παναγιώτης Πικραμμένος, εκπρόσωποι της ελληνικής Πολιτείας και του επιχειρηματικού κόσμου, εργαζόμενοι και συνεργάτες της Παπαστράτος.

Μπορείτε να δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση ΕΔΩ. Και να την παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο:

Οι κυριότεροι σταθμοί στην 90χρονη πορεία της Παπαστράτος

1906: Ο Ευάγγελος Παπαστράτος σε ηλικία 22 ετών ξεκινά, μαζί με τον Σωτήριο Αυγερινό, την εμπορική εταιρία «Αυγερινός & Παπαστράτος». Το κεφάλαιο της εταιρίας είναι 6.000 δρχ και το μερίδιο του Ευ. Παπαστράτου 3.000 δρχ τις οποίες δανείζεται.

1909: Ανάπτυξη στο εξωτερικό – Εξαγωγές καπνών σε Γερμανία, Ολλανδία, Αίγυπτο.

1913, 18 Μαΐου: Ιδρύεται στο Αγρίνιο η εταιρία ΑΦΟΙ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ Ο.Ε από τους αδελφούς Ευάγγελο και Σωτήριο Παπαστράτο.

1919: Η έδρα της εταιρίας μεταφέρεται στην Αθήνα- Υποκαταστήματα στα κυριότερα καπνεμπορικά κέντρα της Ανατολής: Ξάνθη, Καβάλα, Αγρίνιο, Πειραιάς, Καρδίτσα, Θεσσαλονίκη, Σάμος, Μυτιλήνη, Βόλος, Κυκλάδες, Ναύπλιο.

1930: Ιδρύεται η εταιρία ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ με έδρα τον Πειραιά με σκοπό την παραγωγή και κυκλοφορία αμιγώς ελληνικών τσιγάρων.

1931: Λανσάρεται το Νο 1 – ο μελλοντικός ΑΣΣΟΣ – σε χρώμα κόκκινο.

1932: Οι ΑΦΟΙ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ ιδρύουν και δωρίζουν στο κράτος τα Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια, ύψους 4,5 εκατ δρχ. Αναλαμβάνουν τη ανέγερση του Παπαστράτειου Περιπτέρου στο Ασκληπιείο Θεραπευτήριο με 60 κλίνες που θεωρείται πρότυπο στο είδος του και στοιχίζει 1,5 εκατ. δρχ.

1937: Η εταιρία εφαρμόζει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας αμέσως μόλις υπογράφεται.

1938: Η ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

1940: Η ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ κυκλοφορεί το νέο σήμα “AERA – 28 October 1940” για να ενδυναμώσει το φρόνημα των Ελλήνων στρατιωτών.

1944-46: Κατά τους βομβαρδισμούς του Πειραιά από τους Άγγλους και Αμερικανούς αλλά και κατά τα Δεκεμβριανά οι καταστροφές στο εργοστάσιο είναι ανυπολόγιστης αξίας. Το τέλος του πολέμου βρίσκει την Παπαστράτος με ζημίες σχεδόν 4 δισ. δρχ.

1957: Πρώτη η Παπαστράτος ΑΒΕΣ κυκλοφορεί στην Ελλάδα τσιγάρο με φίλτρο.

1974: Σύμφωνο συνεργασίας με την Philip Morris International για την παραγωγή του Marlboro στην Ελλάδα.

1979: Πεθαίνει ο Ευάγγελος Παπαστράτος.

1999: Δημιουργείται το Ίδρυμα Παπαστράτου το οποίο υλοποιεί και συντονίζει την κοινωνική πολιτική της εταιρίας.

1990-2003: Η εταιρία δίνει περισσότερα από 1,5 δισ. δρχ σε κοινωφελείς σκοπούς και δωρεές και σχεδόν 4 δισ. δρχ στο προσωπικό ως πριμ παραγωγικότητας.

2003: Η Παπαστράτος εξαγοράζεται από την Philip Morris International.

2009: Μεταφορά του εργοστασίου στον Ασπρόπυργο.

2012: Η Παπαστράτος αναλαμβάνει πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου καπνικών.

2013: Μετατροπή των αποθηκών της Παπαστράτος στο Αγρίνιο σε πανευρωπαϊκές αποθήκες και διαμετακομιστικό κέντρο της PMI για τα καπνά ανατολικού τύπου.

2016: Ανανέωση της συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση για αγορές ελληνικών ανατολικών καπνών για την τριετία 2016-18.

2016: Το IQOS λανσάρεται στην Ελλάδα. Πρόκειται για το καινοτόμο προϊόν χωρίς καύση της Philip Morris International, με το οποίο εγκαινιάζεται η “smoke -free” εποχή της εταιρείας.

2018: Μέσα από μια επένδυση ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ, ολοκληρώνεται η δημιουργία του νέου εργοστασίου θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS. Μετά από 88 χρόνια η Παπαστράτος σταματάει να παράγει τσιγάρα.

2020: Ανακοινώνεται η μεγάλη κοινωνική πρωτοβουλία για 1 εκατομμύριο λιγότερους καπνιστές στην Ελλάδα μέχρι το 2021.

2020: Η Παπαστράτος είναι η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που με την έναρξη της πανδημίας  Covid-19 δωρίζει στο κράτος 50 αναπνευστήρες για Μονάδες Εντατικής Θεραπείας προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υγειονομική κρίση.