Ισότητα στην πράξη: Οι γυναίκες στο εργοστάσιο της Παπαστράτος

Το μόνο που χρειάζεσαι για να εξελιχθείς και να χτίσεις την καριέρα που ονειρεύεσαι είναι διάθεση για μάθηση, ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και το να «πιάνουν» τα χέρια σου. Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα που προκύπτει μιλώντας με εργαζόμενες στο υπερσύγχρονο εργοστάσιο της Παπαστράτος στον Ασπρόπυργο. Και όχι, το φύλο, δεν φαίνεται να παίζει κανένα ρόλο στην εξίσωση. Όπως δηλαδή θα όφειλε να συμβαίνει σε κάθε εργασιακό χώρο.

Τρεις δυναμικές γυναίκες που επέλεξαν να ακολουθήσουν το επάγγελμα που αγαπούν παρά τους όποιους αρχικούς δισταγμούς του περιβάλλοντός τους. Βρίσκοντας στην Παπαστράτος εκείνο το συμπεριληπτικό εργασιακό κλίμα που τους επιτρέπει να δείξουν και να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και για το οποίο η εταιρεία βραβεύεται ανελλιπώς κάθε χρονιά. Την ίδια στιγμή, οι ίδιες αποτελούν και το ζωντανό παράδειγμα που ανοίγει διάπλατα την πόρτα του εργοστασίου και για τις επόμενες γυναίκες οι οποίες επιθυμούν να εργαστούν στο βιομηχανικό κλάδο.

Όλη αυτή η νοοτροπία έρχεται ως φυσικό αποτέλεσμα μιας καθολικής κουλτούρας ίσων ευκαιριών και μηδενικών διακρίσεων που όχι μόνο καλλιεργείται συστηματικά από την ίδια την Παπαστράτος, αλλά και από την μητρική της, την Philip Morris International.

Κάτι που φαίνεται και από το γεγονός ότι η Παπαστράτος είναι η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που έλαβε, ήδη από το 2018, την διεθνή πιστοποίηση Equal Salary, εξασφαλίζοντας ίσες ευκαιρίες και αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών, την οποία φέτος επικαιροποίησε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.

Είναι μια κουλτούρα στην οποία πιστεύουν ένθερμα και οι άντρες συνάδελφοί τους στο εργοστάσιο που από την πρώτη στιγμή τις αγκάλιασαν ως ισότιμα μέλη της ομάδας και φρόντισαν να τις βοηθήσουν να ενταχθούν οργανικά στο νέο περιβάλλον.

Το στερεότυπο που «απαγορεύει» στις γυναίκες να αποτελούν μέλος της παραγωγικής διαδικασίας

Έχοντας ως όνειρο να γίνει μηχανικός, ήδη από την εποχή που ως παιδί βοηθούσε τον πατέρα της στο συνεργείο αυτοκινήτων του στην Λευκάδα, η νυν Operations Communications Specialist Χρυσή Σταματέλου βρέθηκε το 2015 να δίνει συνεντεύξεις σε μεγάλες εταιρείες στο πλαίσιο της πρακτικής της για το πτυχίο της από το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Εκεί που ήρθε για πρώτη φορά αντιμέτωπη με το παρωχημένο στερεότυπο που θέλει τις γυναίκες να μην είναι «καλοδεχούμενες» στον χώρο της παραγωγής, δηλώνοντας σχετικά: «Αυτό που με κέρδισε στην Παπαστράτος, πέρα από τις καινούργιες και υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, είναι ο τρόπος που με αντιμετώπισαν στην συνέντευξη. Μου είπαν εξαρχής ότι ‘Εμείς θέλουμε να μπαίνεις μέσα στην παραγωγή, να πιάνεις εργαλεία και όχι να κάθεσαι στο γραφείο’. Το εντελώς αντίθετο δηλαδή από ότι έζησα στις συνεντεύξεις με τις υπόλοιπες μεγάλες εταιρείες που έκανα την ίδια περίοδο, όπου μου δήλωσαν ξεκάθαρα ότι, επειδή είμαι γυναίκα, δεν πρόκειται να μπω στο χώρο παραγωγής και ότι θα πρέπει να κάνω την πρακτική μου σε ένα γραφείο. Δεν καταλάβαινα γιατί εστιάζουν στο ότι είμαι γυναίκα. Γιατί δεν κοιτάνε πέρα από αυτό. Γιατί δεν μου δίνουν την ευκαιρία να αποδείξω ότι μπορώ να κάνω τη δουλειά των ονείρων μου».

Στο ίδιο κλίμα κινείται και η απάντηση της χειρίστριας στο τμήμα Secondary, Θεοδώρας Βλαχογιάννη, που βρήκε την ευκαιρία πριν από τρία χρόνια να εργαστεί επίσης για πρώτη φορά στην παραγωγή, αξιοποιώντας το πτυχίο Μηχανολόγου Μηχανικού που είχε: «Μου άρεσε από μικρή η ρομποτική, οι κατασκευές και το να δουλεύω με τα χέρια μου. Δεν είχα κανένα ενδοιασμό στο να κάνω αίτηση στην Παπαστράτος αφού γνώριζα ήδη από ένα φίλο μου, που δούλευε στο εργοστάσιο, για το εργασιακό περιβάλλον της. Είμαι πολύ χαρούμενη που μου δόθηκε η συγκεκριμένη ευκαιρία καθώς, με άλλες εταιρείες που είχα μιλήσει, μου είπαν ξεκάθαρα ότι δεν προσλαμβάνουν γυναίκες στον χώρο της παραγωγής. Αντιθέτως στην Παπαστράτος, σε κανένα σημείο της συνέντευξης, της εκπαίδευσης ή της προσαρμογής μου μέσα στην παραγωγή, δεν αισθάνθηκα ότι δεν λαμβάνουν π.χ. υπόψιν τη γνώμη μου επειδή είμαι γυναίκα ή ότι παίζει οποιαδήποτε ρόλο το φύλο μου και όχι αποκλειστικά και μόνο η δουλειά μου».

Δυο μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν ότι, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει ως τώρα, τα στερεότυπα, τόσο όσον αφορά τον συγκεκριμένο χώρο όσο και συνολικά στην κοινωνία, καλά κρατούν. Αποδεικνύοντας ότι η διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους εργαζομένους σε κάθε στάδιο, από την πρόσληψη και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων μέχρι και την επαγγελματική τους εξέλιξη, δικαίως αποτελεί εδώ και χρόνια τον θεμέλιο λίθο του εργασιακού περιβάλλοντος της Παπαστράτος και ο λόγος που αποτελεί σταθερά εργοδότη επιλογής.

Πως είναι να ανοίγεις την πόρτα για εκείνες που ακολουθούν

Η αρχική αμηχανία μπροστά στο καινούργιο και πρωτόγνωρο που γρήγορα ξεπερνιέται. Η άμεση αφομοίωση στο καινούργιο εργασιακό περιβάλλον. Και, πάνω από όλα, η κατάρριψη στην πράξη των όποιων λιμναζόντων στερεοτύπων με άξονα την σκληρή δουλειά και τη διάθεση για μάθηση. Αυτή είναι η κοινή συνιστώσα που προκύπτει από τις εμπειρίες των γυναικών-εργαζόμενων στη γραμμή παραγωγής της Παπαστράτος.

Με την Χρυσή Σταματέλου, που βρέθηκε το 2015 να είναι διαδοχικά η πρώτη γυναίκα τεχνικός τόσο στο primary (κοπή και επεξεργασία του καπνού) όσο και στο secondary (δημιουργία των θερμαινόμενων ράβδων καπνού) τμήμα του εργοστασίου, να θυμάται χαρακτηριστικά:«Ούσα η πρώτη γυναίκα τεχνικός διαπίστωσα ότι στην αρχή οι άντρες συνάδελφοί μου, ειδικότερα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ήταν πολύ προστατευτικοί απέναντί μου. Κάτι που είναι κατανοητό από την στιγμή που, μέχρι τότε, δεν είχαν δει ξανά μια γυναίκα να κάνει τέτοιου τύπου δουλειές και να θέλει να ‘λερώσει’ τα χέρια της. Όπως σε κάθε άλλη δουλειά που ξεκινάς χρειάστηκε να αποδείξω ότι ξέρω και μπορώ να την κάνω, ότι θέλω να μάθω και ότι δεν φοβάμαι. Τα πράγματα από εκεί και πέρα κύλησαν πολύ ομαλά. Αυτό που θεωρώ ότι κέρδισα είναι ότι, όταν ήρθε η επόμενη γυναίκα ύστερα από εμένα, δεν υπήρχε καν αυτή η στιγμιαία αρχική αμηχανία που συνάντησα εγώ».

Προσθέτοντας, όσον αφορά το τι θα έλεγε σε μια νεαρή κοπέλα που φιλοδοξεί να γίνει και εκείνη μέρος της ομάδας παραγωγής της Παπαστράτος, ότι: «Αν υπάρχει η όρεξη για δουλειά, σου αρέσει αυτό που κάνεις και έχεις την νοοτροπία του problem solving, τότε αξίζει να βιώσεις αυτή την πολύ ωραία εμπειρία. Γιατί παρόλο που γενικότερα ο χώρος είναι ακόμη ανδροκρατούμενος, στην Παπαστράτος υπάρχει χώρος για τις γυναίκες. Εδώ δεν υπάρχουν διακρίσεις. Το περιβάλλον είναι πολύ οργανωμένο. Και οι άνθρωποι γύρω σου σε βοηθούν πραγματικά να εξελιχθείς. Όπως συνέβη στη δική μου περίπτωση όπου, στο πλαίσιο ενός μεταπτυχιακού σε Project Management & Product Development που ξεκίνησα πριν από δυο χρόνια, βρήκα απίστευτη στήριξη σε ότι και αν χρειάστηκα όπως π.χ. αλλαγή βάρδιας ή επιπλέον βοήθεια».

Στην συναδελφικότητα είναι που εστιάζει και η Θεοδώρα Βλαχογιάννη που βρέθηκε, το 2018, να είναι η μοναδική γυναίκα χειρίστρια στη βάρδια της, δηλώνοντας σχετικά: «Η μεγαλύτερη πρόκληση για εμένα ξεκινώντας δεν είχε σχέση με το φύλο μου αλλά με ότι βρισκόμουν σε ένα εργοστάσιο που στηνόταν από την αρχή. Οπότε και χρειάστηκε να μάθω, μαζί με τους υπόλοιπους, κάτι εντελώς πρωτόγνωρο. Η αντιμετώπιση από τους άνδρες συναδέλφους μου ήταν πάρα πολύ καλή. Ήταν όλοι τους έτοιμοι από την αρχή να μου μάθουν πράγματα και να με βοηθήσουν. Δεν με αντιμετώπισαν σε καμία περίπτωση ως ‘διακοσμητική’, ένα ενδεχόμενο που ομολογώ ότι αρχικά φοβόμουν. Για αυτό και αυτό που έχω να πω σε μια νεαρή κοπέλα που την ενδιαφέρει ο χώρος είναι ότι, ερχόμενη εδώ, να ξέρει ότι θα της δοθούν πολλές ευκαιρίες να αναπτύξει και τις γνώσεις της και τον εαυτό της μέσα από την δουλειά. Και ότι το φύλο της δεν πρόκειται να παίξει κανέναν απολύτως ρόλο στην εξέλιξή της».

Εξίσου ενθαρρυντικά είναι τα λόγια της μηχανολόγου-μηχανικού Ασπασίας Γκίνη, χειρίστριας στο Secondary εδώ και 1 ½ χρόνο, που δίνει έμφαση στο εργασιακό περιβάλλον και στις δυνατότητες που αυτό προσφέρει: «Το περιβάλλον στο εργοστάσιο είναι απίστευτο. Το θεωρώ πραγματικά ιδανικό για κάθε κοπέλα που πιάνουν τα χέρια της, είναι δυναμική και έχει διάθεση να μάθει καινούργια πράγματα. Χαίρομαι που η Παπαστράτος μου έδωσε για πρώτη φορά την ευκαιρία να ασχοληθώ με αυτό που σπούδασα και αγαπώ. Η δουλειά είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και η εταιρία σου δίνει την ευκαιρία συνεχώς να εξελίσσεσαι».

Προσθέτοντας, όσον αφορά την μέχρι τώρα εμπειρία της, ότι «Δεν έχω νοιώσει σε καμία στιγμή άβολα επειδή δουλεύω σε ανδροκρατούμενο περιβάλλον. Με το που μπήκα στο εργοστάσιο ενθουσιάστηκα γιατί ήταν όλα πολύ οργανωμένα και οι άνθρωποι πάρα πολύ φιλόξενοι και φιλικοί. Ότι ερώτηση και απορία και αν είχα, οι συνάδελφοί μου ήταν πάντα εκεί για να με βοηθήσουν. Αισθάνθηκα ότι μας αγκάλιασαν, εμένα και όλους τους καινούργιους εργαζομένους, από την πρώτη στιγμή».

Καταρρίπτοντας τους αστικούς μύθους για το πως είναι να δουλεύεις στην παραγωγή

Η πραγματικότητα του να είσαι γυναίκα εργαζόμενη στο εργοστάσιο της Παπαστράτος, το 2021, δεν έχει καμία σχέση με απαρχαιωμένες αντιλήψεις που θέλουν την σωματική δύναμη ή την αντοχή να παίζει ρόλο στο πόσο καλά μπορείς να κάνεις την δουλειά σου. Κάτι που, παρότι μοιάζει περιττό και δεδομένο, τρέχουν να τονίσουν οι εργαζόμενες όπως η Χρυσή Σταματέλου που μας εξηγεί ότι: «Μπορεί στο μυαλό κάποιων η παραγωγή να εξακολουθεί να συνδέεται με πράγματα όπως το κουβάλημα, αλλά δεν είναι αυτή η πραγματικότητα. Η σωματική δύναμη δεν έχει σημασία και εγώ προσωπικά δεν δυσκολεύτηκα ποτέ μου να κάνω κάποια δουλειά. Για ότι είναι να κουβαλήσουμε υπάρχει π.χ. ένα παλετοφόρο. Για ότι χρειαζόμαστε η εταιρεία είναι εκεί για να μας δώσει το κατάλληλο εργαλείο και να μας υποδείξει την σωστή διαδικασία. Υπάρχουν λύσεις για όλα».

Μια άποψη που έρχεται να υπερθεματίσει τόσο η Ασπασία Γκίνη που αναφέρεται στην διαφορά που είχε στην πράξη η δουλειά σε σχέση με όσα σπούδασε στη σχολή και στη σημασία του να έχεις την διάθεση να μαθαίνεις καινούργια πράγματα όσο και η Θεοδώρα Βλαχογιάννη που επισημαίνει ότι: «Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, οπότε αυτές οι αντιλήψεις είναι παρωχημένες. Μιλάμε για ένα εργοστάσιο στο οποίο, πρωτομπαίνοντας μέσα, αυτό που σε εντυπωσιάζει είναι η οργάνωσή του και η τάξη που επικρατεί. Αυτό είναι που το κάνει, στα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή, να λαμποκοπάει και να είναι πάντα ‘γυαλιστερό’ και όμορφο. Μην ξεχνάς ότι εμείς περνάμε τουλάχιστον 40 ώρες την εβδομάδα εντός του, συνήθως στην ίδια μηχανή, με τους ίδιους ανθρώπους, με τους οποίους είμαστε μια οικογένεια. Οπότε αντιμετωπίζουμε τον χώρο όπως κάποιος άλλος αντιμετωπίζει το γραφείο του. Πρέπει να υπάρχει τάξη και οργάνωση προκειμένου να δουλεύει ρολόι».

Η ισότητα ως κάτι το αυτονόητο και δεδομένο

Η ισότητα, όπως είναι σαφές από τα παραπάνω, αποτελεί μια βασική αρχή που όχι μόνο η εταιρεία, αλλά και οι ίδιοι οι εργαζόμενοί της, πιστεύουν βαθιά και υπηρετούν με συνέπεια. Μια ισότητα που επεκτείνεται στο θέμα των αμοιβών, καθώς η Παπαστράτος είναι η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που έλαβε, ήδη από το 2018, την διεθνή πιστοποίηση Equal Salary.

Ένα γεγονός που για τις γυναίκες εργαζομένους στην παραγωγή δεν είναι μόνο σημαντικό και δίκαιο αλλά και αυτονόητο, με βάση πάντα την γενικότερη φιλοσοφία της εταιρείας. Συγκεκριμένα η Χρυσή Σταματέλου δηλώνει σχετικά: «Το Equal Salary έρχεται και σφραγίζει επίσημα κάτι που ήδη γνωρίζαμε. Είμαι χαρούμενη που πήραμε αυτή την πιστοποίηση καθώς είναι πολύ σημαντικό να μην κρινόμαστε βάσει του φύλου μας, ούτε όσον αφορά τον μισθό ούτε όσον αφορά την γενικότερή μας εξέλιξή στον οργανισμό. Αλλά, για να είμαι ειλικρινής, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες συνάδελφοι το θεωρήσαμε ως κάτι το αυτονόητο με βάση την φιλοσοφία και τις εργασιακές πρακτικές της Παπαστράτος».

Αντίστοιχα η Ασπασία Γκίνη επισημαίνει ότι «Το θεωρώ δίκαιο. Θα μου έκανε εντύπωση το να άκουγα κάτι διαφορετικό όσον αφορά την Παπαστράτος» και η Θεοδώρα Βλαχογιάννη τονίζει ότι «Ομολογώ ότι, πριν έρθω, δεν το γνώριζα ότι η Παπαστράτος είναι μια εταιρεία που δίνει έμφαση στο equal salary και γενικότερα στην ισότητα των δυο φύλων. Είναι πολύ όμορφο ότι εδώ σε αξιοποιούν και σε δέχονται χωρίς να δίνουν βάση στο φύλο σου».

Άξιο επισήμανσης είναι ότι η Παπαστράτος, όπως και η μητρική της PMI, θέτει συγκεκριμένους στόχους για την εκπροσώπηση των γυναικών σε όλες τις βαθμίδες της οργάνωσης. Επιπλέον φροντίζει να τηρείται η ισορροπία φύλων στους υποψηφίους για κάθε νέα θέση, σχεδιάζει προγράμματα ανάπτυξης με γνώμονα την ισόρροπη συμμετοχή ανδρών και γυναικών εργαζομένων και υλοποιεί προγράμματα για την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων.

Τι μένει για το τέλος; Η διαπίστωση ότι, στην οικογένεια της Παπαστράτος, όχι μόνο η καριέρα και οι φιλοδοξίες δεν έχουν φύλο, αλλά δεν έχουν ούτε «ταβάνι». Μια οικογένεια που είναι πάντα έτοιμη να καλοδεχθεί καινούργια μέλη με μοναδικό κριτήριο την αξία τους και μόνο.