«Άκου την Επιστήμη»: Όλα όσα μάθαμε από κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες
10+1 κορυφαίες προσωπικότητες της επιστημονικής κοινότητας μοιράστηκαν προβλέψεις, αναλύσεις, ιδέες και απόψεις στον 3ο κύκλο του podcast της Lifo «Άκου την Επιστήμη», που πραγματοποιήθηκε και φέτος με την υποστήριξη της Παπαστράτος.
Κείμενο: Γιάννης Πανταζόπουλος για την Lifo (αναδημοσίευση)
Ποιες είναι οι προκλήσεις της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης; Τι μας επιφυλάσσει η τεχνητή νοημοσύνη; Από τι αποτελείται ο άνθρωπος και το σύμπαν; Τι είναι αυτό που μας ωθεί να αναζητάμε πάντα νέες σχέσεις; Ποιο είναι το άλυτο μυστήριο του ανθρώπινου εγκεφάλου; Πόσο καθοριστικά είναι τα πρώτα χρόνια της ζωής μας; Είναι η ελληνική γλώσσα η αρχαιότερη της Ευρώπης; Και πώς μπορούν, πλέον, να αντιμετωπιστούν οι δασικές καταστροφές; Αυτά ήταν μερικά από τα κρίσιμα ερωτήματα που κλήθηκαν να απαντήσουν έντεκα κορυφαίες προσωπικότητες της επιστημονικής κοινότητας στο podcast της LiFO «Άκου την Επιστήμη» και φέτος, με τη στήριξη της Παπαστράτος.
Σπουδαίοι καθηγητές και ερευνητές διατύπωσαν τις δικές τους προβλέψεις, αναλύσεις, σκέψεις, ιδέες, απόψεις και διδάγματα. Παρουσίασαν μελέτες και συμπεράσματα, ενώ παρείχαν συμβουλές που έλυσαν όλες μας τις απορίες. Άλλωστε η υψηλή βαθμολογία στις δημοφιλείς πλατφόρμες και τα θετικά σχόλια πιστοποιούν πλήρως το αποτύπωμα που έχει αφήσει το συγκεκριμένο podcast στο εγχώριο κοινό.
Κωνσταντίνος Καρτάλης
Η νέα ενότητα της σειράς εγκαινιάστηκε με καλεσμένο τον καθηγητή Φυσικής Περιβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνο Καρτάλη, ο οποίος μας εξήγησε γιατί οι πόλεις θα είναι ο «μεγάλος ασθενής» της κλιματικής κρίσης. Επίσης, αναφέρθηκε στο θέμα της απολιγνιτοποίησης, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περιέγραψε πώς θα είναι ο κόσμος σε δέκα χρόνια αν δεν λάβουμε σημαντικές δράσεις απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
Στέλιος Στυλιανίδης
Στο επόμενο επεισόδιο φιλοξενήθηκε ο διακεκριμένος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών της Αθήνας, Στέλιος Στυλιανίδης, σε μια συζήτηση για τις σχέσεις των ανθρώπων, τα υπαρξιακά ερωτήματα αλλά και όσα μας απασχολούν καθημερινά. Είναι ένα διαρκές άγχος η ζωή μας; Μπορεί να υπάρξει ζωή χωρίς προβλήματα; Γιατί το στρες αποδεικνύεται μια μορφή ακήρυχτου πολέμου; Γιατί ερωτευόμαστε, αλλά και πώς επιλέγουμε τους συντρόφους μας;
Λίλιαν Μήτρου
Στο τρίτο επεισόδιο καλεσμένη στο στούντιο της LiFO ήταν η καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρόεδρος του Ινστιτούτου για την ιδιωτικότητα, τα προσωπικά δεδομένα και την τεχνολογία και δικηγόρος Λίλιαν Μήτρου. Στη συνομιλία μας αναφέρθηκε στους τρόπους που η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει τη ζωή μας στο άμεσο μέλλον, στα επαγγέλματα που απειλούνται με εξαφάνιση αλλά και στα νέα που θα αναδυθούν. Μάλιστα, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το απόσπασμα στο οποίο η κ. Μήτρου σκιαγραφεί τους τρόπους με τους οποίους ο αλγόριθμος διαβάζει τις σκέψεις μας.
Στράτος Θεοδοσίου
Στο τέταρτο επεισόδιο ο αστροφυσικός Στράτος Θεοδοσίου, ο οποίος ανήκει στους επιστήμονες που έχουν έχει κάνει πράξη την εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης και προσπαθεί εδώ και πολλά χρόνια να δώσει απαντήσεις σε έναν αινιγματικό και άγνωστο κόσμο, μας εξήγησε τι κρύβει ο έναστρος ουρανός τα καλοκαιρινά βράδια αλλά και ποιοι αστερισμοί είναι ορατοί με γυμνό μάτι. Την ίδια στιγμή απάντησε σε όλα όσα δεν γνωρίζουμε για τα φωτεινά σώματα που βρίσκονται διασκορπισμένα σε ολόκληρο τον ουρανό και μας εξήγησε πώς συνδέονται οι αστερισμοί του νυχτερινού ουρανού με την ελληνική μυθολογία. «Είμαστε αστρόσκονη σε ένα σύμπαν με ιστορία δίχως τέλος», επισήμανε και σημείωσε ότι όταν η Γη θα πάψει να υπάρχει, ο Τιτάνας θα αποδειχθεί ένας δυνάμει βιώσιμος κόσμος στο ηλιακό μας σύστημα.
Μιχάλης Κοσμόπουλος
Στο επόμενο επεισόδιο καλεσμένος ήταν ένας από τους κορυφαίους αρχαιολόγους παγκοσμίως. Έχει λάβει πολλαπλές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένου του παράσημου του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας. Από το 1999 διευθύνει τη σημαντική ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην Ίκλαινα Μεσσηνίας, η οποία αναδεικνύεται μια σπουδαία μυκηναϊκή θέση, προσφέροντας πλούσιες γνώσεις για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων στον μυκηναϊκό πολιτισμό. Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Missouri στο St. Louis των ΗΠΑ, Μιχάλης Κοσμόπουλος, μας ξενάγησε στον συναρπαστικό κόσμο της αρχαίας μεσσηνιακής πόλης και παράλληλα υποστήριξε ότι πρόκειται για τη γη στην οποία αναφέρεται ο Όμηρος στην Ιλιάδα αλλά και για ένα μαγευτικό οροπέδιο στα ίχνη του οποίου βρίσκονται οι απαντήσεις για τη δημιουργία του πρώτου ομοσπονδιακού κράτους του δυτικού κόσμου.
Μαριάννα Καραμάνου
Είναι γεγονός ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι εντατικοί ρυθμοί της καθημερινότητας αποδεικνύονται καταλυτικοί όσον αφορά την επιδείνωση της υγείας των Ελλήνων. Σε όποιο νοσοκομείο κι αν βρεθεί κανείς θα ακούσει τους περισσότερους γιατρούς να υποστηρίζουν με βεβαιότητα ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν εξελιχθεί σε μια σύγχρονη μάστιγα. Την ίδια στιγμή τέσσερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ευθύνονται για περισσότερο από 1 εκατ. νέες μολύνσεις την ημέρα, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Για όλα αυτά τα θέματα συζητήσαμε στο έκτο επεισόδιο με τη βραβευμένη δερματολόγο-αφροδισιολόγο, Μαριάννα Καραμάνου, η οποία είναι αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ιατρικής Ακαδημίας. Μάλιστα, εκλέχθηκε στην Α’ τάξη της Γαλλικής Ακαδημίας ως τιμώμενη για το έργο της στην ιστορία της ιατρικής. Η ίδια μάς διαφώτισε ως προς το ποιες είναι οι αιτίες που ολοένα και λιγότεροι λαμβάνουν προφυλάξεις, ποια βακτήρια απειλούν τη σεξουαλική μας ζωή αλλά και πώς η διατροφή επηρεάζει το δέρμα.
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης
Στο στούντιο της LiFO βρέθηκε και ο καταξιωμένος γλωσσολόγος και ακαδημαϊκός Χριστόφορος Χαραλαμπάκης. Αποκορύφωμα του ερευνητικού του έργου αποτελεί το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, τον σχεδιασμό και τον επιστημονικό συντονισμό του οποίου του ανέθεσε ομόφωνα το 2003 η ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών. Επισήμανε ότι «η εφηβική αργκό είναι ένα μέσο επανάστασης για τους νέους» και ότι «σήμερα στην Αθήνα μιλιούνται περίπου 120 γλώσσες», ενώ αναφέρθηκε στα πιο συχνά λάθη που κάνουμε, περιέγραψε γιατί η ελληνική γλώσσα είναι η αρχαιότερη της Ευρώπης και αποσαφήνισε γιατί το σχολείο αναπαράγει τον κακό μας εαυτό.
Φωτεινή Τσαλίκογλου
Ζούμε σε μια εποχή που κυνηγάμε την τελειότητα; Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μέσα στην απιστία; Τι ρόλο παίζει στη ζωή μας ένα τραυματικό γεγονός; Η ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και συγγραφέας Φωτεινή Τσαλίκογλου δεν μίλησε μόνο για τους λόγους για τους οποίους υπάρχει τόση βία γύρω μας αλλά υποστήριξε και ότι «τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ναρκώνουν το βλέμμα και τη σκέψη μας». Εξίσου σημαντικό ήταν και το σημείο στο οποίο αναφέρθηκε στο πένθος ως μια εγωιστική κατάσταση αλλά και οι απαντήσεις που έδωσε όσον αφορά τον λόγο που ονειρευόμαστε και το τι δείχνουν τα όνειρα για τον ψυχισμό μας.
Ευάγγελος Γκουντούφας
Ένας ατελείωτος πύρινος εφιάλτης. Ανεξέλεγκτες φωτιές σε διάσπαρτα σημεία της χώρας ακόμη και στη διάρκεια του φθινοπώρου. Καμένες περιοχές, κατεστραμμένα σπίτια, ζώα που χάνονται και χιλιάδες στρέμματα δάσους που γίνονται στάχτη. Τα τελευταία χρόνια είμαστε θεατές μιας τεράστιας οικολογικής καταστροφής, ενώ οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Πυρκαγιές, ξηρασία, ερημοποίηση – αυτή θα είναι η ζωή μας από δω και πέρα; Με εύληπτο και κατανοητό τρόπο ο γενικός διευθυντής Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ευάγγελος Γκουντούφας, μας βοήθησε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Επίσης, επισήμανε ότι «δεν είναι οι ανεμογεννήτριες η αιτία για τις πυρκαγιές», ενώ εξήγησε τι σημαίνει ένας πλήρης περιβαλλοντικός ανασχεδιασμός.
Ηλίας Δ. Κούβελας
Ποια είναι η αθέατη πλευρά των σκέψεων και τι επιρροή έχει ο νους στη ζωή μας; Ποια η σχέση του ανθρώπινου νου με το υπόλοιπο σύμπαν; Με άλλα λόγια, πώς μπορεί ο –ουσιαστικά χωρίς νόημα– κόσμος να περιέχει νοήματα; Τις απαντήσεις έδωσε στο προτελευταίο επεισόδιο της σειράς ο ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Ηλίας Δ. Κούβελας, ο οποίος εδώ και αρκετά χρόνια μελετά τον μηχανισμό αλλαγών του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι πρόσφατες ερευνητικές του δραστηριότητες εστιάζουν στη μελέτη της επίδρασης των εμπειριών κατά τα πρώτα στάδια της ζωής στη μοριακή δομή του εγκεφάλου και στη συμπεριφορά έφηβων και ενήλικων πειραματόζωων, στις μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων στον εγκέφαλο πειραματικών μοντέλων της νόσου Parkinson, καθώς και στη μελέτη των διαταραχών του λόγου σε ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Parkinson. Αναφέρθηκε ενδελεχώς στο γιατί ο άνθρωπος κατανοεί και τα ζώα αισθάνονται και υπογράμμισε τι είναι το συναίσθημα και ποιοι παράγοντες καθορίζουν την ελεύθερη βούληση των ανθρώπων.
Άγγελος Χατζάκης
Στο τελευταίο επεισόδιο ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ, Άγγελος Χατζάκης, διευκρίνισε τι σημαίνει η «μείωση της βλάβης» από τις εξαρτήσεις, τι γίνεται με τον εθισμό στο κάπνισμα και ξεκαθάρισε την αλήθεια για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος.
