Νίκος Παπαθανασίου: «H Παπαστράτος πάντα αποτελούσε πηγή έμπνευσης για την Phillip Morris International»

Συνέντευξη στον Τάσο Ζάχο για το Fortune Greece (αναδημοσίευση)

Στις 30 Απριλίου 2019 ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ επιβεβαιώνει ότι το IQOS, το ηλεκτρικά θερµαινόµενο σύστηµα καπνού της Philip Morris International (PMI), είναι κατάλληλο για την προστασία της δηµόσιας υγείας. Έτσι δίνει «πράσινο φως» για την κυκλοφορία του στις Ηνωµένες Πολιτείες και, παράλληλα, σηµατοδοτεί την κορύφωση µιας ιστορίας µε περισσότερα από δέκα χρόνια Έρευνας καιΑνάπτυξης. Ο διευθύνων σύµβουλος της Philip Morris International, Αντρέ Καλαντζόπουλος, θα χαρακτηρίσει την απόφαση «ορόσηµο» για την υλοποίηση του smoke-free οράµατος της εταιρείας.

Το IQOS αποτελεί πλέον για την PMI την «καρδιά» των επιχειρηµατικών της δραστηριοτήτων. Συστήθηκε στο κοινό το 2014 στο Μιλάνο και στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας, προτρέποντας τους καπνιστές να βγάλουν το τσιγάρο και τη διαδικασία της καύσης από την καθηµερινότητά τους. Τα τελευταία χρόνια η PMI έχει επενδύσει περισσότερα από 7 δισ. δολάρια, αλλά και πολλούς ανθρώπινους πόρους στην Έρευνα και Ανάπτυξη των νέων προϊόντων. Τα διεθνή µέσα ενηµέρωσης έχουν χαρακτηρίσει τον µετασχηµατισµό της PMI έναν από τους µεγαλύτερους που έχουν συµβεί σε εταιρείες τέτοιου µεγέθους, κυρίως όσον αφορά στην αλλαγή κουλτούρας και την απόφαση µιας καπνοβιοµηχανίας να «ζήσει» χωρίς καπνό.

Το Fortune συνοµίλησε µε τον Νίκο Παπαθανασίου, αντιπρόεδρο Οικονοµικών και Δηµοσιονοµικών Υποθέσεων της Philip Morris International, ο οποίος έχει παίξει κοµβικό ρόλο τόσο στην εξέλιξη της επένδυσης στο IQOS όσο και παλαιότερα στη συγχώνευση της PMI µε την Παπαστράτος. Η δεύτερη έχει εξελιχθεί πλέον σε βασικό «όχηµα» για το νέο προϊόν, καθώς 210.000 καπνιστές έχουν ήδη υιοθετήσει το IQOS στην ελληνική αγορά, το εργοστάσιο στον Ασπρόπυργο παράγει πλέον αποκλειστικά θερµαινόµενες ράβδους καπνού εξάγοντας το 80% της παραγωγής σε 15 χώρες σε όλο τον κόσµο και η Παπαστράτος πρόσφατα έθεσε τον φιλόδοξο στόχο: ένα εκατοµµύριο καπνιστές να εγκαταλείψουν το τσιγάρο µέχρι το τέλος του 2021.

Ο Νίκος Παπαθανασίου αναφέρεται στη στρατηγική πίσω από την επένδυση της PMI, στην αναγκαιότητα το ρυθµιστικό πλαίσιο να ακολουθήσει τις εξελίξεις στον κλάδο, στον ρόλο της Παπαστράτος, αλλά και στην ελληνική κοινότητα της πολυεθνικής που όλο και ενισχύεται.

Είστε εδώ και πέντε χρόνια άμεσα εμπλεκόμενος με την επένδυση στα νέα, εναλλακτικά του τσιγάρου, προϊόντα, η οποία έχει ξεπεράσει πλέον τα επτά δισ. δολάρια. Πόσο επιτυχημένη την κρίνετε ως τώρα, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και συγκεκριμένα στην ελληνική αγορά;

Το IQOS αποτελεί για όλους εµάς στην PMI κάτι πολύ πιο ουσιαστικό και ανατρεπτικά καινοτόµο από ένα κερδοφόρο προϊόν. Γι’ αυτό και δεν το κρίνουµε αποκλειστικά µε οικονοµικά κριτήρια. Είναι το αποτέλεσµα µιας γιγαντιαίας, πέραν των δέκα ετών επένδυσης-ορόσηµο στην Έρευνα και Ανάπτυξη και η απτή απόδειξη της συνεχιζόµενης δέσµευσής µας για δηµιουργία λιγότερο βλαβερών και επιστηµονικά τεκµηριωµένων εναλλακτικών για εκείνους τους καπνιστές που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν. Τα προϊόντα µειωµένης βλάβης αποτελούν, συµπληρωµατικά µε τα υφιστάµενα µέτρα για την πρόληψη και τη διακοπή του καπνίσµατος, µια µοναδική ευκαιρία για τη δηµόσια υγεία που δεν πρέπει να επιτρέψουµε να χαθεί. Ειδικά από τη στιγµή που τα τελευταία στοιχεία, όσον αφορά στην ανταπόκριση των ενήλικων καπνιστών, είναι ενθαρρυντικά. Αυτήν τη στιγµή, στις 52 συνολικά χώρες που κυκλοφορεί το IQOS, υπάρχουν 14 εκατοµµύρια χρήστες, από τους οποίους τα 10 εκατοµµύρια χρησιµοποιούν αποκλειστικά το IQOS. Όλα αυτά συµβαίνουν µέχρι σήµερα. Κοιτώντας µπροστά, φιλοδοξούµε µέχρι το 2025 τουλάχιστον 40 εκατοµµύρια άνδρες και γυναίκες, που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν, να στραφούν στα προϊόντα µας, που δεν παράγουν καπνό τσιγάρου. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι πλέον, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι διαθέσιµες δυνητικά λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές απαλλαγµένες από τον καπνό του τσιγάρου, οι οποίες µπορούν να κάνουν τη διαφορά στη ζωή των ανθρώπων που συνεχίζουν να καπνίζουν.

Πώς αποφάσισε η PMI να διαθέσει το 60% των παγκόσμιων εμπορικών δαπανών της σε προϊόντα που αντιπροσωπεύουν σήμερα μόλις το 19% των συνολικών καθαρών εσόδων της; 

Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών για τη µείωση του καπνίσµατος, ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιµά ότι µέχρι το 2025 θα υπάρχουν γύρω στο 1,1 δισεκατοµµύριο καπνιστές (περίπου ο ίδιος αριθµός µε τον σηµερινό). Στόχος µας είναι να αλλάξουµε αυτή την εκτίµηση και να µειώσουµε δραστικά τον αριθµό των καπνιστών όσο πιο γρήγορα γίνεται. Φυσικά, η ανάπτυξη αυτών των προϊόντων αποτελεί ταυτόχρονα για εµάς επιχειρηµατική ευκαιρία, για την οποία έχουµε επενδύσει από το 2008 πάνω από επτά δισ. δολάρια, ωστόσο η δέσµευσή µας για τη δηµιουργία ενός µέλλοντος χωρίς τσιγάρο αποδεικνύεται ξεκάθαρα από τους αριθµούς. Τα εναλλακτικά καπνικά προϊόντα µας, απαλλαγµένα από το καπνό του τσιγάρου, απέφεραν το 2019 σχεδόν το 1/5 (19%) των συνολικών µας καθαρών εσόδων (από σχεδόν 0% το 2015), ενώ φιλοδοξούµε να φτάσουµε στο επίπεδο του 38-42% µέχρι το 2025. Επιδιώκουµε αυτά τα προϊόντα να µην είναι απλές προσθήκες στο χαρτοφυλάκιό µας, αλλά, τελικά, να αντικαταστήσουν τα τσιγάρα και κινούµαστε όσο γρηγορότερα µπορούµε προς αυτή την κατεύθυνση, ανακατανέµοντας τους πόρους µας µε τέτοιο τρόπο, ώστε να στηρίξουµε αυτήν τη ριζική αλλαγή που απαιτείται. Ενδεικτικά, το 2018 το 60% των παγκόσµιων εµπορικών µας δαπανών αφιερώθηκαν στα εναλλακτικά προϊόντα χωρίς καπνό τσιγάρου (από 8% το 2015). Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής συµπεριλαµβάνεται η επένδυση 300 εκατ. ευρώ για τη µετατροπή του εργοστασίου της Παπαστράτος στον Ασπρόπυργο σε µονάδα αποκλειστικής παραγωγής θερµαινόµενων ράβδων καπνού για το IQOS.

Έχετε δηλώσει στο παρελθόν πως οι λιγότερο βλαβερές, απαλλαγμένες από τον καπνό του τσιγάρου, εναλλακτικές είναι μια σημαντική ευκαιρία για τη δημόσια υγεία. Θεωρείτε ότι έτσι το αντιλαμβάνονται κοινό, ρυθμιστικές Αρχές και επιστημονική κοινότητα;

Η παραπληροφόρηση και η σύγχυση σχετικά µε αυτές τις εναλλακτικές, και συγκεκριµένα όσον αφορά στο προφίλ κινδύνου τους σε σύγκριση µε τα συµβατικά τσιγάρα, αποτελούν για εµένα το µεγαλύτερο εµπόδιο. Μια σύγχυση που δεν ωφελεί ούτε τους ανθρώπους που συνεχίζουν να καπνίζουν, ούτε και τη δηµόσια υγεία, γενικότερα. Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι, εξετάζοντας τα στοιχεία, µπορούµε να πούµε ότι τα προϊόντα ατµίσµατος, καθώς και τα προϊόντα καπνού χωρίς καύση, που παρασκευάζονται µε υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές, µειώνουν σηµαντικά την έκθεση σε επιβλαβείς και δυνητικά επιβλαβείς ουσίες σε σύγκριση µε τον καπνό του τσιγάρου. Είναι εποµένως κρίσιµο, από άποψη δηµόσιας υγείας, οι άνθρωποι αυτοί να έχουν έγκυρη πληροφόρηση και πρόσβαση σε προϊόντα που είναι πολύ καλύτερες εναλλακτικές από το τσιγάρο. Για να συµβεί, ωστόσο, αυτό πρέπει να προηγηθεί ένας διαφανής και ειλικρινής διάλογος µε τη συµµετοχή της πολιτείας, των ρυθµιστικών Αρχών, των επιστηµόνων και των εκπροσώπων της βιοµηχανίας. Εκεί που, χωρίς προκαταλήψεις και δογµατισµούς, θα εξεταστούν τα επιστηµονικά δεδοµένα σχετικά µε αυτές τις εναλλακτικές. Τα συµπεράσµατα που θα προκύψουν από µια τέτοια συζήτηση µπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο σε εκατοντάδες εκατοµµύρια καπνιστές σε όλο τον κόσµο.

Μπορούν να χαρακτηριστούν τα νέα προϊόντα καπνού ανατρεπτική καινοτομία για τον κλάδο; Και αν ναι, πώς πιστεύετε ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο μπορεί να λειτουργήσει ως «επιταχυντής» για τις εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία που λαμβάνουν χώρα στον συγκεκριμένο τομέα;

Οι ανατρεπτικές αλλαγές έχουν να κάνουν µε την επίλυση προβληµάτων της αγοράς, δηµιουργώντας καλύτερες λύσεις. Είναι σαφές ότι τα επιστηµονικά τεκµηριωµένα προϊόντα που είναι απαλλαγµένα από τον καπνό του τσιγάρου διαθέτουν το συγκεκριµένο χαρακτηριστικό. Όσον αφορά στο ρυθµιστικό πλαίσιο που πρέπει να τα διέπει, αυτό οφείλει να συµβαδίζει µε τις ραγδαίες τεχνολογικές και επιστηµονικές εξελίξεις και να λαµβάνει υπ’ όψιν τις δυνατότητές τους να βελτιώσουν τη δηµόσια υγεία. Το ρυθµιστικό πλαίσιο πρέπει να προσφέρει στους καπνιστές έγκυρη πληροφόρηση για τα προϊόντα ατµίσµατος και τα νέα προϊόντα καπνού ώστε να επιλέξουν συνειδητά, αν θέλουν, να στραφούν σε αυτά. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προστατεύει τους µη καπνιστές, και ιδιαίτερα τους ανήλικους, στους οποίους θα πρέπει να απαγορεύει αυστηρά την πρόσβαση σε όλα τα προϊόντα νικοτίνης. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι βρισκόµαστε σε ένα καθοριστικό σταυροδρόµι που επιβάλλει την έναρξη µιας ουσιαστικής συζήτησης για το πώς οι καινοτοµίες στην καπνοβιοµηχανία µπορούν να δουλέψουν συµπληρωµατικά µε τα µέτρα πρόληψης και διακοπής του καπνίσµατος που λαµβάνονται από τις κυβερνήσεις. Είναι απαραίτητο να µιλήσουµε ανοιχτά για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για τους ενήλικους καπνιστές, που διαφορετικά θα συνέχιζαν το κάπνισµα, να αντικαταστήσουν τα συµβατικά τσιγάρα –τον πιο επιβλαβή τρόπο λήψης νικοτίνης– µε λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές, έτσι ώστε να µεγιστοποιήσουµε τα οφέλη για τη δηµόσια υγεία. Πρέπει να ανοίξει ένας δηµόσιος διάλογος για να δηµιουργήσουµε όλες τις προϋποθέσεις, συµπεριλαµβανοµένων αυτών που προκύπτουν από ένα διαφορετικό ρυθµιστικό πλαίσιο όσον αφορά τα νέα προϊόντα, προκειµένου οι καπνιστές να αφήσουν οριστικά το τσιγάρο πίσω τους.

Ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έδωσε «πράσινο φως» για την πώληση του IQOS στις ΗΠΑ το 2019, μια απόφαση που μπορεί να χαρακτηριστεί «ορόσημο» για την εταιρεία. Ποιο είναι το επιστημονικό background και οι ενέργειες στις οποίες βασιστήκατε για να το καταφέρετε;

Στην PMI, περισσότερο από δέκα χρόνια πριν, δεσµευτήκαµε σε ένα πρόγραµµα Έρευνας και Ανάπτυξης εµπνευσµένο από τις µεθόδους που χρησιµοποιούνται στη φαρµακευτική βιοµηχανία και ακολουθώντας την καθοδήγηση του Αµερικανικού Οργανισµού Τροφίµων και Φαρµάκων (FDA). Μέχρι σήµερα έχουµε διεξαγάγει 340 µελέτες και έχουµε µοιραστεί ευρέως τα επιστηµονικά µας ευρήµατα, µεταξύ άλλων σε υψηλού κύρους περιοδικά µε διαδικασίες κρίσης, σε επιστηµονικές εκδηλώσεις και σε εξειδικευµένες διαδικτυακές πλατφόρµες. Επιπλέον υπάρχουν πολλές ανεξάρτητες µελέτες και πέντε, τουλάχιστον, εκθέσεις από κυβερνητικές Αρχές που επιβεβαιώνουν σηµαντικές πτυχές των ευρηµάτων µας. Επισηµαίνεται ότι πέρυσι ο Αµερικανικός Οργανισµός Τροφίµων και Φαρµάκων (FDA) εξέτασε όλα τα επιστηµονικά στοιχεία και επέτρεψε την πώληση του IQOS στις ΗΠΑ, κρίνοντάς το κατάλληλο για την προστασία της δηµόσιας υγείας. Το σύνολο των µέχρι σήµερα δεδοµένων δείχνει ότι τα προϊόντα τα οποία λειτουργούν σε απουσία καύσης, είναι απαλλαγµένα από τον καπνό του τσιγάρου και υποστηρίζονται από βαθιά επιστηµονική τεκµηρίωση, αποτελούν καλύτερες εναλλακτικές από τα τσιγάρα.

Εµείς προσκαλούµε την επιστηµονική κοινότητα και τις ρυθµιστικές Αρχές να µελετήσουν τις επιστηµονικές µας έρευνες, να επαληθεύσουν τα αποτελέσµατά µας και να διεξαγάγουν τις δικές τους ανεξάρτητες µελέτες. Αυτό που ζητάµε από όλους είναι να παραµερίσουν προκαταλήψεις, να θέσουν ερωτήσεις, να εξετάσουν τα επιστηµονικά δεδοµένα και να συνεργαστούν µαζί µας σε έναν ανοιχτό και διαφανή διάλογο. Η επιστήµη και τα δεδοµένα πρέπει να έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο, ώστε να βρεθούν οι καλύτερες λύσεις για τους καπνιστές και τη δηµόσια υγεία.

Έχοντας υπάρξει στέλεχος της Παπαστράτος και βασικό μέλος της ομάδας που οργάνωσε τη συγχώνευσή της με την PMI, πώς κρίνετε τον ρόλο της πρώτης -και της ελληνικής αγοράς γενικότερα- στο στρατηγικό πλάνο της PMI;

Η Ελλάδα, από εµπορικής πλευράς, είναι δεύτερη χώρα στην Ευρώπη και τρίτη χώρα στο παγκόσµιο δίκτυο πωλήσεων της Philip Morris International όσον αφορά στο µερίδιο αγοράς που έχει το IQOS. Συγκεκριµένα, στα τρία χρόνια από την κυκλοφορία του προϊόντος στην ελληνική αγορά, η ανταπόκριση των καταναλωτών ξεπέρασε τις προσδοκίες µας, καθώς 210.000 καπνιστές έχουν ήδη εµπιστευτεί και υιοθετήσει το νέο προϊόν. Επιπλέον, η µονάδα παραγωγής της Παπαστράτος στον Ασπρόπυργο εξάγει το 80% της παραγωγής των θερµαινόµενων ράβδων καπνού σε 15 χώρες σε όλο τον κόσµο, συµπεριλαµβανοµένης της Ιαπωνίας. Όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά της υψηλής σηµασίας που έχει η Παπαστράτος και η ελληνική αγορά στο στρατηγικό µας πλάνο. Για εµάς στην PMI, βαρύνουσα σηµασία έχει το γεγονός ότι η Ελλάδα πρωτοπορεί, αναλαµβάνει φιλόδοξες πρωτοβουλίες και αποτελεί για όλους παράδειγµα προς το καλύτερο. Η τελευταία είναι αυτή που ανακοινώθηκε πριν από λίγες ηµέρες: «Ένα εκατοµµύριο λιγότεροι καπνιστές έως το τέλος του 2021». Ένα ανοιχτό κάλεσµα προς την πολιτεία, τους φορείς δηµόσιας υγείας, την επιστηµονική κοινότητα και τα ΜΜΕ για συνεργασία. Θα τον χαρακτήριζα ένα προκλητικό στόχο, που υποστηρίζουµε µε όλες µας τις δυνάµεις και ελπίζουµε να βρει µιµητές και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Παπαστράτος πάντα αποτελούσε πηγή έµπνευσης και καινοτοµίας για την εταιρεία. Πολλές επιχειρηµατικές ιδέες έχουν γεννηθεί εδώ και η συνεχής αναζήτηση της προόδου έχουν εµπνεύσει πολλές άλλες χώρες στο δίκτυο της PMI.

Ποιο είναι εκείνο το «ελληνικό» χαρακτηριστικό που θεωρείτε ότι σας βοήθησε να αντεπεξέλθετε με επιτυχία σε μια τόσο κρίσιμη θέση και ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που φιλοδοξεί να ακολουθήσει τα βήματά σας;

Το πιο «ελληνικό» χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς µου θα έλεγα πως είναι η εργατικότητα, την οποία έµαθα από νωρίς στην οικογενειακή µας επιχείρηση, η έµφυτη περιέργειά µου και, πάνω από όλα, η διαρκής αναζήτηση της βέλτιστης και στοχευµένης λύσης για κάθε πρόβληµα. Καθώς οι διαθέσιµοι πόροι είναι πάντα πεπερασµένοι, για εταιρείες, χώρες και εµάς τους ανθρώπους, η «βέλτιστη οδός» που οδηγεί σε απτό αποτέλεσµα µε τη χαµηλότερη κατανάλωση πόρων είναι κάτι που αποτελεί εµµονή για εµένα. Η επιθυµία να µαθαίνω και η ευκολία να προσαρµόζοµαι σε διαφορετικά περιβάλλοντα και διαφορετικές –επιχειρησιακές και γενικότερα– κουλτούρες σίγουρα βοήθησε πολύ στην καριέρα µου. Η εµπειρία των τριών ετών που πέρασα στη Νοτιοανατολική Ασία δεν αντικαθίσταται µε τίποτα, καθώς µε έκανε να καταλάβω πόσο λίγα γνώριζα και ακόµα γνωρίζω για τον κόσµο µας. Αυτά είναι χαρακτηριστικά που σαφώς διαθέτει και ένας µεγάλος αριθµός αξιόλογων νέων στελεχών που κάνουν επιτυχηµένες καριέρες τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Η µόνη συµβουλή που θα έδινα στα νέα στελέχη είναι µία, που αν και έχει χιλιοειπωθεί παραµένει πάντα επίκαιρη: θέστε φιλόδοξους στόχους, κυνηγήστε τα όνειρά σας και προετοιµαστείτε για τις «θυσίες» που πρέπει να γίνουν.